Verslag van de hybride graszaadvergadering op 9 februari 2022 om 10 u
De voorzitter heet iedereen welkom en is bijzonder tevreden dat we toch fysisch bijeen kunnen komen en dat de deelnemers buiten de zaal toch kunnen deelnemen dank zij de uitrusting en inrichting van de zaal voor hybride vergaderen vanuit ILVO.
1. Verloop van het graszaadseizoen, ervaringen en bespreking.
De aanwezigen beamen dat de droogte in de maanden maart en april en de aanzienlijke neerslag in juni toch wel parten speelde waarbij voor sommige percelen de beslissing genomen werd om te verstevigen. De vroeg gemaaide percelen werden nog geoogst vóór de regen maar de neerslag in juli zorgde dan wel voor een zwaar gewas met veel hinder zodat Johan in het Meetjesland voor de eerste keer in zijn loopbaan moest ondermaaien,en met bijhorende ervaring dat het een voordeel was wanneer het perceel de eerste keer proper gemaaid was. Een zwaar gewas van Engels raaigras was moeilijk om dorsen ,enerzijds teveel klein zaad door de late bloei en anderzijds behoorlijk wat zaad dat in het pak bleef hangen met als resultaat lagere opbrengsten van amper 1200 kg tot 1500 kg/ha. De vroege rassen gaven nog 1700 kg maar de latere rassen gaven amper 1200 kg/ ha met weinig verschil tussen 1e en 3e jaars. In de kustregio was er meer zon en wind en werd Italiaans afhankelijk van de plaats zonder veel verlies geoogst. In sommige streken zijn er te weinig gespecialiseerde loonwerkers en ter voorkoming van verspreiding van resistente duist is het aan te raden om de dorser met een compressor vooraf te reinigen Zo te horen wordt daarvoor ook wel een bladlazer gebruikt. Hoe dan ook aandacht voor zuiverheid en netheid is belangrijk.
2. Gemiddelde opbrengsten, evolutie rentabiliteit en verwachtingen
De hierbij gevoegde bijlage geeft in een histogram de gemiddelde opbrengsten van Italiaans raaigras tetraploïd oogst 2021 en de gemiddelde opbrengsten van Engels raaigras oogst 2021. De minder opbrengst ten opzichte van het gemiddelde wordt door Koen van Pregras geschat op 300 kg/ha en door Marijn van Jorion op 500 kg /ha.
Uit bijgaande overzichten van de rentabiliteit van graszaad blijkt dat de bruto opbrengst vanaf 2018 ongeveer gelijk blijft en met een vermindering van opbrengst aan zaad in 2021 van 400 kg per hectare zal het arbeidsinkomen zeker negatief zijn. Met de vaststelling dat de kosten in 2022 zeker met 350 à € 400 per hectare zullen stijgen als gevolg van de prijsstijgingen van meststoffen en loonwerk en wetend dat de verkoopprijs voor de nieuwe contracten lager is dan vorig jaar verwachten we voor 2022 opnieuw een negatief inkomen. Bij vergelijking met de resultaten van 2012-2016 is de toename van de bruto opbrengst vooral te danken aan de ontvangsten voor bijproducten en eerder een stabilisatie of minder ontvangst voor de zaadproductie. Er wordt toelichting gegeven bij de prijsvorming en de marktsituatie van graszaad. De productie en voorraden in Polen waren zo omvangrijk dat graszaad tegen om het even welke prijs op de markt gedumpt werd. De kwaliteit is wel niet vergelijkbaar met de kwaliteit in België. Komt er bij dat we een nat jaar hadden met weinig herinzaai en minder verkoop op de Belgische markt. De marktprijs van het Italiaanse raaigras staat momenteel onder druk en voor de aanwending als groenbemesters is de prijs blijkbaar belangrijker dan de kwaliteit. We hebben nood aan een betere prijs maar de marktsituatie kunnen we niet direct veranderen. We moeten onze kwaliteit handhaven zodanig dat we onze plaats in de markt niet verliezen.Vanuit Agrisemza en als lid van de ESGG ijveren we om Polen ook aanwezig te krijgen op de jaarlijkse algemene vergadering zodat we meer informatie en inzicht krijgen en algemeen ijveren we om de plaats van het graszaad in de teeltrotatie en de diversificatie te verdedigen.
3. Mogelijkheden om de rentabiliteit te verhogen,welke parameters bepalen de graszaadprijs
Uit vorige beschouwing blijkt dat de prijsvorming op de graszaadmarkt vooral beïnvloed wordt door het aanbod en dat we Europees een kleine speler zijn Het is dus belangrijk dat we bij de komende Europese regeling geen bijkomend concurrentieel nadeel ondervinden. Er wordt van gedachten gewisseld over de invloed van kwekersrechten maar gezien het gebruik van 25 à 30 kg zaaizaad per hectare kan dit weinig invloed hebben de kosten Bij stijgende verbruikersprijzen moet het percentage voor de producent wel gehandhaafd blijven of verbeterd worden Uit de opbrengstanalyse van de voorbije 15 jaar blijkt dat steeds meer opbrengst moet gehaald worden uit het bijproduct.
4. Proefveld voor bestrijding van duist in raaigras zaadteelt voorstellen en ervaring
Vanuit de ervaring dat resistente duist een toenemend probleem is bij de graszaadteelt zijn we vragende partij om proefvelden aan te leggen om dit bedrijfsprobleem aan te pakken. Tijdens de algemene vergadering van de ESGG in Cervia hoorden we dat ook in Zweden duist problematisch is bij de graszaadvermeerdering; Als lid van het landbouwcentrum granen kunnen we een project voorstellen en Jonas Claeys als secretaris van het LCG is bereid om het project uit te schrijven en zijn administratieve medewerking te verlenen. Tijdens de gedachtenwisseling hoorden we dat duist geen probleem is buiten de polders en dat ILVO om diverse redenen geen medewerking kan verlenen. Er wordt overeengekomen dat een proef voor de bestrijding van duist absoluut noodzakelijk is vermits 84 % van de graszaadvermeerdering zich in West-Vlaanderen en hoofdzakelijk in de polders bevindt. Agrisemza verklaart zich bereid om financiële steun te verlenen bij dit project Voor de bespreking van het proefopzet zijn de bestuursleden bereid om einde mei of begin juli samen met Koen Ganne van Pregras te vergaderen bij Jonas Claeys in Beitem. Concrete afspraak voor een geschikte datum wordt later gemaakt.
5. Selectiepijlers van graszaad en belang van de graszaad opbrengst van de rassen
ILVO doet de selectie van 40 verschillende variëteiten De potentiële opbrengst aan zaad wordt mee in overweging genomen maar de voedingswaarde en de ruwvoederopbrengst voor de melkveehouder zijn mede bepalend voor de selectiekeuze Uit de discussie blijkt dat de kwaliteit van het gras vooral bepalend is voor de marktpositie van een ras. Er wordt gevraagd of de opbrengst aan graszaad wel voldoende doorweegt bij de veredelingskeuze waarop geantwoord wordt dat ILVO zeker rassen ter beschikking heeft met voldoende zaadopbrengst maar dat het hoe dan ook in de markt verkoopbaar moet blijven. De opbrengst van de Deense rassen is inderdaad hoger maar dit heeft vooral te maken met daglengte en klimaat in Denemarken. De ILVO rassen brengen in Denemarken ook meer zaad op. Het is de bedoeling om een evenwicht te vinden De contractprijzen houden rekening met het opbrengstpotentieel van de verschillende rassen Blijft de vraag of de graszaadvermeerderaars niet betrokken kunnen worden bij de beslissingscriteria.
6. Rietzwenkgras, productiepotentieel en zaadopbrengst
In het verleden is er geen veredeling geweest van rietzwenkgras door ILVO omdat er een afspraak was met professor Dirk Reheul van de RUG. Dirk Reheul gaat nu op pensioen zodat er wellicht mogelijkheden zijn in de toekomst. Pregras is vragende partij voor de vermeerdering van rietzwenkgras. ILVO heeft zich vooral gericht op Festulolium zijnde een kruising tussen Festuca en Lolium Perenne wat een ras is dat meer droogt resistent is. Rekening houdend met de klimaatsverandering heeft het beleid gekozen om meer aandacht te schenken aan droogteresistente rassen Met inachtname van het Europees beleid zullen in de toekomst ook meer complexe mengsels in de markt gezet worden die meer droogte resistent zijn.
7. Innovatieve eiwitextractie uit grasklaver in Denemarken en onderzoek in Vlaanderen
Er wordt toelichting gegeven bij het innovatieve project in Denemarken voor de eiwitproductie vertrekkend van een mengteelt van gras-klaver In samenwerking met de universiteit van Aarhus werd een procedé ontwikkeld om eiwit te extraheren uit gras-klaver Het gehalte aan ruw eiwit van het eindproduct bedraagt 65 à 80% De productie aan eiwit per hectare(3000 kg) bedraagt het dubbele van wat met soja(1500 kg) mogelijk is.Er is reeds een fabriek operationeel die 200 hectaren verwerkt en deze eenheid kan verder ontplooid worden tot een capaciteit van 4000 ha Dit kadert in een Europees project om de eiwitproductie te verhogen in Europa. Vlaanderen heeft 7 jaar geleden gekozen voor een eiwitstrategie met productie van eiwit bij middel van soja. Dit is vooral gericht op menselijke voeding. Om dergelijke nieuwe processen te starten moet u vooral de volledige keten in beschouwing nemen.
Deze keuze is vroeger gemaakt waar wij nu nog weinig kunnen aan veranderen maar het is wel spijtig omdat we ondertussen weten dat ook Nederland een productie-eenheid operationeel heeft en dat professor Willy Verbeke werkzaam voor Natuurinvest ook bezig is met de extractie van eiwit uit gras van de natuurgebieden. Als vertegenwoordiger van de graszaadvermeerderaars hadden we graag deze opportuniteit voor de polders ontwikkeld gezien vermits de inkomensmogelijkheden per hectare meer dan het dubbele zijn van de huidige gangbare teelten. We weten dat soja nooit een teelt zal zijn voor de zware poldergronden en dat de teeltkeuze in de polders reeds erg beperkt is.
8. Hoe inspelen op de toenemende vraag naar biozaad
De productie van biozaad in België is voorlopig erg beperkt tot kleine hoeveelheden met zeer wisselende opbrengsten. Omdat er voorlopig weinig gecertificeerd biozaad aanwezig is in België is er nu nog derogatie en toelating om gangbaar zaad te gebruiken. Er wordt ook op gewezen dat de kwaliteitscontroles voorlopig niet op punt staan. Voorlopig beschikt Vlaanderen niet over een aangepaste reglementering voor de certificering van bio-zaad De vergadering is wel van mening dat de greendeal met een doelstelling van 25 % bio geruisloos zal verlopen en verdenkt er Europa van dat ze werken met een verborgen agenda om de gewasbeschermingsmiddelen af te bouwen en om agro-ecologie in de kijker te zetten Ter aanvulling: Frankrijk had in 2020 een areaal bio van 2.54 miljoen ha en inderdaad het aantal gecertificeerde bioboeren daalde met 5% maar als vertegenwoordiger van de vermeerderaars dient verduidelijkt dat er in 2020 nog toename was van de oppervlakte biozaad in Frankrijk Denemarken had in 2021 7700 ha bio graszaad waarvan 4500 ha Engels raaigras en Zweden had 4100 ha bio graszaad.
9. Graszaadvermeerdering als afzonderlijk gewas voor de gewasdiversificatie (2 of 3)
Vermits graszaad nu reeds beschouwd wordt als akkerbouwgewas in de verzamelaanvraag ,en dit reeds sedert 2016, kan het geen probleem zijn om graszaad als een afzonderlijk gewas te aanvaarden voor de gewasdiversificatie .Graszaad wordt immers ook in het najaar gezaaid en vermits het niet blijvend is heeft dit voor het bodemleven een totaal ander invloed dan blijvend grasland Bij ieder kerende bewerking wordt het bodemleven hoe dan ook verstoord Voor de berekening van het gemiddelde van de aanbreng van organische stof voor de oppervlakte akkerbouw is dit zeker nuttig waarbij in de pré-ecoregeling een vergoeding voorzien is van 40 Euro/ha. Weiden komen daarvoor NIET in aanmerking.
Ons voorstel: gras aanwezig in het teeltplan wordt als weide beschouwd indien er geen vermeerdering is van gecertificeerd zaad.In Europa en meer speciaal in Frankrijk wordt graszaad beschouwd als “surface arable” en als een afzonderlijk gewas en niet als weide (Zie in bijlage).
Na een gedachtewisseling concludeert de vergadering rekening houdend met het nieuwe GLB dat op 1/01/2023 van start gaat om de voor- en nadelen van de hierboven gemaakte redenering in kaart te brengen op basis van de analyse van het Departement van Landbouw.
We blijven dan nog met de probleem van de eis voor teeltrotatie bij de graszaadvermeerdering van Engels raaigras waar dit gewas tot drie jaar kan blijven staan. In Frankrijk is er derogatie voor graszaadvermeerdering voor de Europese eis voor teeltrotatie.
10. Lijst van de Belgische graszaad firma’s die graszaad vermeerderen
Dit wordt best opgevraagd bij de overheid die over een lijst beschikt van de erkende handelaars die graszaad vermeerderen.
11. Vraag naar graszaad, marktpositie binnen Europa en rentabiliteit in België.
De vraag naar graszaad neemt toe maar blijkbaar is er momenteel wel een stock In Denemarken was er toename van de totale oppervlakte graszaad met 3000 ha tot 94000 ha waar dit in 2011 nog 56000 ha was De gewichtsopbrengsten waren dit jaar goed in Denemarken.
Voor onze marktpositie binnen Europa moeten we absoluut voorkomen dat er concurrentieel nog meer nadeel komt als gevolg van een verschillende toepassing van de Europese reglementering. Wetend dat er in Frankrijk reeds sedert 6 jaar een gekoppelde Europese steun van 40 tot 60 Euro/ha bestaat voor de productie van graszaad bestemd voor ruwvoer mogen we nu zeker niet benadeeld worden voor erkenning van graszaad als een afzonderlijk gewas (wat ook 40 Euro/ha betekent) en krijgen we best uitzondering voor de teelt rotatie bij de vermeerdering van graszaad We moeten ons bewust zijn dat de graszaadteelt meer rendabel moet zijn dan tarwe vermits het meer risico en meer werk inhoudt en bij de voorgestelde contractprijs voor 2022 wordt dit onwaarschijnlijk.
12. Varia
Joris Bulcke wenst nog eens te benadrukken dat het duistprobleem niet alleen geldt voor graszaad- vermeerdering maar evenzeer voor tarwe en dat het best beschouwd wordt als een bedrijfsprobleem in de polders. Joris wenst dan ook absoluut deel uit te maken van de werkgroep voor het project voor duistbestrijding.
De voorzitter dankt iedere deelnemer voor zijn deelname aan de constructieve gedachtewisseling en hoopt op een bemoedigend resultaat als gevolg van deze vergadering. De vergadering wordt besloten om 12:10 uur.
